Endometriyal Ablasyon
Endometriyal ablasyon, rahim iç yüzeyini (endometrium) yok etmeyi amaçlayan bir cerrahi işlemdir. Bu işlem, özellikle şiddetli adet kanaması (menoraji) yaşayan ve gelecekte çocuk sahibi olmayı düşünmeyen kadınlar için bir tedavi seçeneği olarak kullanılır. Ablasyon, rahmin alınması (histerektomi) gibi daha invaziv bir cerrahiye alternatif olabilir.
Endikasyonlar (Gerekçeler)
Endometriyal ablasyonun temel endikasyonu, medikal tedavilere yanıt vermeyen veya bu tedavileri tolere edemeyen şiddetli adet kanaması (menoraji) problemidir. Diğer endikasyonlar şunlardır:
- Dismenore: Şiddetli adet sancısı.
- Anemi: Şiddetli kan kaybına bağlı demir eksikliği anemisi.
- Kaliteli yaşamı etkileyen kanama: Günlük aktiviteleri kısıtlayan ve sosyal hayatı olumsuz etkileyen kanama.
Endometriyal ablasyon, doğurganlık isteği olmayan kadınlar için uygun bir seçenektir çünkü işlem sonrası hamilelik riski düşüktür ve olası hamilelikler tehlikeli olabilir.
Kontrendikasyonlar (Uygulanmaması Gereken Durumlar)
Endometriyal ablasyonun uygun olmadığı bazı durumlar vardır:
- Hamilelik şüphesi: İşlem hamileliğe zarar verebilir.
- Aktif pelvik enfeksiyon: Enfeksiyonun yayılma riski vardır.
- Rahim kanseri veya kanser öncüsü lezyonlar: Kanser tedavisi önceliklidir.
- Uterin anomaliler: Rahmin yapısındaki bozukluklar işlemi zorlaştırabilir veya başarısızlığa neden olabilir. Örneğin, uterus didelfis gibi.
- Endometriyal hiperplazi: Endometriumun aşırı kalınlaşması durumunda, ablasyon yeterli olmayabilir.
- İstenmeyen gebelik: Gelecekte gebelik isteği olan kadınlar için uygun değildir.
- Rahim içi araç (spiral) varlığı: İşlem öncesinde çıkarılmalıdır.
İşlem Çeşitleri
Endometriyal ablasyon için çeşitli yöntemler mevcuttur. Seçim, hastanın durumuna, doktorun tecrübesine ve mevcut ekipmana bağlıdır. En yaygın yöntemler şunlardır:
İşlem Öncesi Hazırlık
Endometriyal ablasyon öncesinde bazı hazırlıklar yapılması gerekir:
- Detaylı muayene ve değerlendirme: Hastanın tıbbi öyküsü alınır, fiziksel muayene yapılır ve gerekli laboratuvar testleri (kan testleri, smear testi vb.) istenir.
- Endometriyal biyopsi: Rahim kanseri veya kanser öncüsü lezyonların ekarte edilmesi için biyopsi alınabilir.
- Görüntüleme yöntemleri: Ultrasonografi veya histeroskopi ile rahim içi detaylı olarak incelenebilir.
- Kan sulandırıcı ilaçların kesilmesi: İşlemden önce kan sulandırıcı ilaçların (örneğin aspirin, warfarin) kullanımı durdurulmalıdır.
- Hamilelik testi: Hamile olmadığından emin olunmalıdır.
İşlem Sırasında
Endometriyal ablasyon genellikle lokal anestezi, bölgesel anestezi (spinal veya epidural) veya genel anestezi altında yapılabilir. İşlem süresi yönteme bağlı olarak değişir, ancak genellikle 30 dakika ile 1 saat arasında sürer.
- Histeroskopi (gerekirse): Rahim içine bir kamera (histeroskop) yerleştirilerek rahim içi görüntülenir.
- Ablasyon: Seçilen yöntemle endometrium yakılır, dondurulur veya kazınır.
İşlem Sonrası
Endometriyal ablasyon sonrası iyileşme süreci genellikle hızlıdır.
- Hafif ağrı ve kramplar: İlk birkaç gün ağrı kesicilerle kontrol altına alınabilir.
- Vajinal akıntı: Birkaç hafta sürebilir. Başlangıçta kanlı olabilir, sonra sulu hale gelir.
- Dinlenme: Birkaç gün dinlenmek önemlidir.
- Cinsel ilişki: Doktorun önerdiği süre boyunca cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır.
- Takip: Doktor kontrollerine düzenli olarak gidilmelidir.
Riskler ve Komplikasyonlar
Endometriyal ablasyon genellikle güvenli bir işlemdir, ancak bazı riskleri ve komplikasyonları vardır:
- Enfeksiyon: Nadir görülür, ancak antibiyotiklerle tedavi edilebilir.
- Kanama: İşlem sırasında veya sonrasında kanama olabilir.
- Rahim perforasyonu: Nadiren görülen, rahim duvarının delinmesi durumudur.
- Pelvik ağrı: Kronik pelvik ağrı nadir görülen bir komplikasyondur.
- Hematometra: Ablasyon sonrası rahim içinde kan birikmesi.
- Yanıklar: Termal yöntemlerde nadiren de olsa, rahim dışında dokuların yanması riski vardır.
- Aşırı sıvı emilimi: Hidrotermal ablasyonda, vücudun aşırı miktarda sıvı emmesi ve sıvı dengesinin bozulması riski vardır.
- Hamilelik komplikasyonları: Ablasyon sonrası hamilelik nadir olsa da, hamilelik oluşursa düşük, ektopik gebelik gibi ciddi komplikasyonlar riski artar. Bu nedenle işlem sonrası doğum kontrol yöntemleri kullanılması önerilir.
Başarı Oranı
Endometriyal ablasyonun başarı oranı oldukça yüksektir. Çoğu kadın, işlemden sonra adet kanamalarında belirgin bir azalma veya tamamen kesilme yaşar. Ancak bazı durumlarda, kanama şikayetleri devam edebilir ve ek tedavi veya histerektomi gerekebilir.
Alternatif Tedaviler
Endometriyal ablasyon, şiddetli adet kanaması için bir tedavi seçeneğidir, ancak alternatif tedaviler de mevcuttur:
- Hormonal tedaviler: Doğum kontrol hapları, progesteron içeren rahim içi araçlar (spiral) veya enjeksiyonlar adet kanamasını azaltmaya yardımcı olabilir.
- Nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAID'ler): Adet ağrısını ve kanamasını azaltabilir.
- Traneksamik asit: Kan pıhtılaşmasını sağlayarak kanamayı azaltır.
- Histerektomi: Rahmin cerrahi olarak alınması. En etkili yöntemdir, ancak daha invaziv bir işlemdir ve doğurganlığı ortadan kaldırır.
- Miyomektomi: Miyom (rahim uru) varlığında sadece miyomların alınması.
Sonuç
Endometriyal ablasyon, şiddetli adet kanaması olan ve çocuk sahibi olmayı düşünmeyen kadınlar için etkili bir tedavi seçeneği olabilir. Ancak, işlem öncesinde dikkatli bir değerlendirme yapılması, risklerin ve faydaların hasta ile detaylı olarak konuşulması önemlidir.